مطالعۀ کیفی مصرف نشانه‌ها در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر سنندج)

مقالۀ حاضر با تکیه بر مقولۀ جامعۀ مصرفی، مصرف نشانه‌ها در فضاهای شهر سنندج از منظر جوانان را مطالعه می‌کند و به واکاوی ژرف‌نگرانۀ ساخت و تحقق لذت‌ها، هویت‌ها و معناها می‌پردازد. همچنین سازوکارها و سلسله‌مراتب یکدست‌سازی و یکپارچه‌سازی آن‌ها را تحلیل می‌کند. در یکی دو دهۀ اخیر، برخی نشانه‌ها نظیر ویترین‌ها، بنرها، تابلوها و پوسترها در اشکال و ابعاد تازه و گوناگون در شهر سنندج ظاهر شده‌اند که از یک‌سو به متلون‌شدن فضاهای عمومی شهر دامن زده‌اند و از دیگر سو، فضاهای شهری را به مکان‌های مناسبی برای حضور گستردۀ کنشگران اجتماعی بدل ساخته‌اند. این نشانه‌ها همچنین دگردیسی‌هایی در شکل اجتماعی رفتار و فعالیت‌های مصرفی در میان کنشگران اجتماعی (عمدتاً جوانان) پدید آورده‌اند. در پژوهش حاضر، در چارچوب سنت روش‌شناسی کیفی و مشخصاً اتنوگرافی انتقادی، داده‌های مشاهده‌ای، مصاحبه‌ای و تصویری گردآوری شد و پس از نمونه‌گیری هدفمند، با 30 نفر مصاحبه صورت گرفت. سپس داده‌ها و یافته‌ها برمبنای روش تحلیل تماتیک، تحلیل و تفسیر شدند. نتایج نشان می‌دهد که جوانان درک و تفسیری دوگانه از مصرف نشانه‌ها دارند که در قالب مقولۀ دووجهی مقاومت/ادغام قابل‌قرائت است. بدین‌معنا که مصرف نشانه‌ها از یک سو بیانگر مقاومت در برابر معناها و رمزگان اجتماعی رسمی و هژمونیک و نیروهای اجتماعی مسلط است و از سوی دیگر، نشانگر ادغام‌شدن آن‌ها در معناها و رمزگان‌های اجتماعی نوینی است که با مصرف و رمزگشایی نشانه‌های رمزگذاری‌شده خلق و ساخته می‌شوند.